Rozwód w Polsce będąc za granicą – Rozwód na odległość przez adwokata
Życie poza granicami Polski nie pozbawia możliwości zakończenia małżeństwa przed polskim sądem. Coraz częściej osoby mieszkające w Niemczech, Norwegii, Holandii czy Wielkiej Brytanii decydują się na rozwód w Polsce będąc za granicą, ponieważ polska procedura rozwodowa jest przewidywalna, możliwa do przeprowadzenia na odległość i dostępna w formie rozprawy online. Rozwód przez adwokata pozwala uniknąć konieczności przyjazdu do kraju, a komunikacja odbywa się zdalnie. W praktyce oznacza to, że rozwód w Polsce może zakończyć się szybciej, taniej i bez nadmiernych formalności.
Kiedy możliwy jest rozwód w Polsce mieszkając za granicą
To, czy sprawa rozwodowa może być rozpoznana w Polsce, zależy od przepisów o jurysdykcji. Podstawowe zasady wynikają z art. 1103¹ Kodeksu postępowania cywilnego oraz z rozporządzenia Bruksela II ter obowiązującego w Unii Europejskiej. Polski sąd ma prawo prowadzić sprawę, jeżeli istnieje związek małżeństwa z Polską na poziomie obywatelstwa lub miejsca zamieszkania. Jurysdykcja sądu krajowego występuje między innymi wtedy, gdy małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania w Polsce, a jedno z nich wciąż tu mieszka, gdy powód jest obywatelem polskim i przebywa w Polsce co najmniej sześć miesięcy przed wytoczeniem powództwa, gdy powód mieszka w Polsce od roku nawet bez obywatelstwa albo wtedy, gdy oboje małżonkowie są obywatelami polskimi, niezależnie od miejsca pobytu. W sytuacji, gdy nie da się określić sądu miejscowo właściwego, sąd może zostać wyznaczony w trybie art. 45 §2 k.p.c. (To jest przepis „awaryjny” – używa się go tylko wtedy, gdy brakuje podstaw do ustalenia sądu miejscowo właściwego.)
Kiedy możliwy jest rozwód w Polsce mieszkając za granicą
Rozwód w Polsce będąc za granicą można przeprowadzić z pełnym zastępstwem procesowym, a adwokat przygotowuje dokumenty, wnosi pozew i reprezentuje stronę przed sądem. Komunikacja z klientem odbywa się zdalnie, w formie konsultacji online. W sprawach, w których małżonkowie składają zgodne stanowisko i nie domagają się ustalenia winy, postępowanie może zakończyć się na pierwszej rozprawie. W wielu przypadkach sąd wyraża zgodę, aby przesłuchanie odbyło się za pośrednictwem wideokonferencji, co oznacza rozwód na odległość bez wylotu do Polski. Taka procedura jest szczególnie korzystna dla osób, które mają dzieci, pracują za granicą lub nie mogą stawić się w sądzie osobiście.
Rozwód w Polsce będąc za granicą, a orzekanie o winie
W sprawach rozwodowych prowadzonych w Polsce dla osób mieszkających za granicą żądanie orzeczenia o winie stanowi najczęstszy powód wydłużenia postępowania. W przeciwieństwie do rozwodu bez winy, gdzie orzeczenie często zapada na pierwszej rozprawie, postępowanie o ustalenie wyłącznej winy wymaga przeprowadzenia dowodów i przesłuchania stron. Z perspektywy osób mieszkających za granicą istotne jest to, że większość czynności procesowych wykonuje pełnomocnik, a przesłuchanie stron może odbywać się na odległość po uzyskaniu zgody sądu, bez obowiązku przyjazdu do Polski.
Orzekając o winie sąd ocenia, czy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, badając przyczyny rozpadu relacji małżeńskiej. Dowody w takich sprawach obejmują najczęściej korespondencję elektroniczną, dokumenty dotyczące sytuacji rodzinnej, historię relacji stron oraz zeznania świadków. W wielu postępowaniach osoby wskazane jako świadkowie mieszkają poza Polską. W takiej sytuacji sąd może przesłuchać świadka online albo zwrócić się o pomoc sądową do państwa, w którym przebywa. Pełnomocnik przygotowuje wniosek dowodowy w sposób umożliwiający przeprowadzenie takich czynności, a sąd wymaga potwierdzenia tożsamości świadka.
Przesłuchanie świadka mieszkającego za granicą – procedura i koszty tłumacza
Jeżeli świadek nie posługuje się językiem polskim, sąd powołuje tłumacza przysięgłego, który uczestniczy w przesłuchaniu i tłumaczy zeznania na język postępowania. Standardowo koszty tłumacza ponosi strona, która wnosi o przeprowadzenie dowodu, ponieważ to ona zgłasza świadka zeznającego w obcym języku. W praktyce koszty te mogą zostać zasądzone od strony przegrywającej spór o winę albo zaliczone w koszty procesu zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy określoną w art. 98 k.p.c. W sprawach, w których sąd przesłuchuje świadka z urzędu, zwłaszcza gdy ma to znaczenie dla oceny dobra dziecka, wynagrodzenie tłumacza może zostać tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa, a następnie rozliczone w orzeczeniu końcowym.
Konsekwencje ustalenia winy mają znaczenie przede wszystkim przy alimentach. Jeżeli sąd stwierdzi wyłączną winę jednego z małżonków, druga strona może domagać się alimentów na podstawie art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego również w sytuacji, gdy po rozwodzie nie znajduje się w niedostatku, lecz doszło do istotnego pogorszenia jej sytuacji życiowej w porównaniu ze stanem małżeńskim. W sprawach transgranicznych alimenty zasądzone w Polsce mogą być wykonywane za granicą, na podstawie rozporządzenia Bruksela II ter i Konwencji haskiej.
Postępowanie rozwodowe z orzekaniem o winie trwa dłużej niż sprawy bezsporne. Przy doręczeniach zagranicznych odpowiedź na pozew zajmuje zwykle od 2 do 6 tygodni, dlatego pierwszy termin rozprawy wyznaczany jest zazwyczaj po 4–7 miesiącach od wniesienia pozwu. Jeżeli konieczne jest przesłuchanie świadków mieszkających za granicą, kolejne terminy oddalane są w czasie, co w praktyce wydłuża postępowanie do 10–14 miesięcy. Sprawy proste, w których materiał dowodowy jest kompletny, kończą się szybciej.
Jeżeli sprawa dotyczy małoletnich dzieci, sąd rozwodowy bada, czy ustalenie winy nie narusza dobra dziecka. W wielu postępowaniach transgranicznych rozdziela się zakres właściwości. Rozwód orzeka sąd polski, natomiast kwestie władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania i kontaktów pozostawiane są do rozstrzygnięcia sądowi państwa, w którym dziecko przebywa na stałe. Wynika to z zasady, że to sąd miejsca zwykłego pobytu dziecka jest w najlepszej sytuacji, aby ocenić jego realne warunki i potrzeby.
Z punktu widzenia praktyki najważniejszym elementem prowadzenia sprawy o rozwód z winą osoby mieszkającej za granicą jest właściwe przygotowanie materiału dowodowego, tak aby sąd mógł rozstrzygnąć sprawę bez konieczności wielokrotnego przesłuchiwania stron. Wnioski o przesłuchanie online oraz zgłaszanie świadków mieszkających za granicą składa się już na etapie pozwu lub odpowiedzi na pozew, co pozwala skrócić czas postępowania. Pełnomocnik prowadzi całą sprawę w imieniu strony przebywającej poza Polską, zapewniając zgodność dowodów z wymogami procedury cywilnej.
Procedura rozwodowa w Polsce krok po kroku
Procedura rozwodowa w Polsce obejmuje kilka etapów, jednak większość formalności wykonuje adwokat. W pierwszej kolejności analizuje się jurysdykcję sądu polskiego i przygotowuje pozew rozwodowy. Pozew zawiera żądanie rozwiązania małżeństwa, opis rozpadu pożycia oraz ewentualne ustalenia dotyczące opieki nad dziećmi i alimentów. Po wniesieniu pozwu sąd wyznacza termin rozprawy i podejmuje decyzje związane z dopuszczeniem dowodów. Jeżeli małżonkowie są zgodni i domagają się rozwodu bez orzekania o winie, postępowanie przebiega znacznie szybciej. Rozwód w Polsce za porozumieniem stron jest prostszy i zazwyczaj ogranicza się do jednego posiedzenia sądu. Spór o winę, ustalenie miejsca pobytu dzieci lub wysokość alimentów wydłużają postępowanie.
Ile kosztuje rozwód w Polsce mieszkając za granicą
Koszt rozwodu w Polsce składa się z opłaty sądowej od pozwu oraz wynagrodzenia pełnomocnika. Opłata wynosi sześćset złotych (ok. 130–140 EUR, w zależności od aktualnego kursu) i jest regulowana ustawowo. Dodatkowo pobiera się opłatę skarbową od pełnomocnictwa. Wynagrodzenie adwokata zależy od zakresu sprawy, tego, czy strony są zgodne, oraz czy postępowanie wymaga przedstawienia szczegółowych dowodów. Koszt rozwodu w Polsce jest najczęściej niższy niż postępowanie w innych państwach europejskich, ponieważ polski sąd stosuje jednolitą procedurę i nie ma konieczności korzystania z usług zagranicznych pełnomocników. Osoby mieszkające za granicą często zauważają, że rozwód w Polsce jest rozwiązaniem bardziej przewidywalnym finansowo.
Koszt usług adwokata w sprawach rozwodowych zaczyna się zazwyczaj od około 4000 zł (ok. 900–950 EUR, w zależności od aktualnego kursu) za prosty rozwód bez orzekania o winie, natomiast cena prowadzenia bardziej złożonej sprawy rozwodowej ustalana jest indywidualnie z klientem, po analizie sytuacji i przewidywanego nakładu pracy.